Þorláksmessa á vetri - 23. desember

 

Mér þykir vert að minnast þessa dags, Þorláksmessu á vetri. Margir skilja strax af nafninu hvaðan minning þessa dags er dregin, en færri vita af hverju við höldum þennan forna hátíðisdag helgan. Á þessum degi er minnst dánardægurs Þorláks biskups, verndardýrðlings Íslands. Á myndinni hér að ofan er Þorlákur sýndur lengst til hægri. Hinir eru heilagur Guðmundur góði Arason (fjærst til vinstri) og næst Þorláki (í miðið) stendur heilagur Jón Ögmundsson (Þjms. 4380).  Myndin er ef svokölluðu „Hólaklæði“ sem var altarisklæði eða svokallað antipendium og huldi vanalega framhlið altaris.Þorlákur helgi Þórhallsson var fæddur á Hlíðarenda í Fljótshlíð 1133, látinn í Skálholti 23. desember 1193. Hann var biskup í Skálholti frá árinu 1178. Hann lærði fyrst í Odda hjá Eyjólfi Sæmundarsyni fróða en fór síðan utan og lærði í við þekkt menntasetur í París og Lincoln á Englandi á árunum 1153–1159. Eftir utanförina var hann fyrst prestur í benediktínanunnuklaustrinu Kirkjubæ á Síðu eða allt uns hann varð príor 1168 og síðar ábóti í nýstofnuðu ágústínusarmunkaklaustri í Þykkvabæ í Álftaveri. Hann var kjörinn biskup á Alþingi 1174 en hann var ekki vígður til biskups í Niðarósi fyrr en 2. júlí 1178, af Eysteini Erlendssyni erkibiskupi (sennilega i Kapítulakapellunni sem fyrst var byggð við það sem í framtíðinni varð Niðarósdómkirkja). Hann átti löngum í harðvígum deilum við veraldlega höfðingja um forræði kirkjunnar yfir eignum kirkna í landinu og síðan í siðferðismálum landans.

Hann var tekinn í dýrðlinga tölu á Íslandi og áheit á hann leyfð árið 1198. Bein hans voru tekin upp 20. júlí það sama ár. Hann á tvo messudaga á ári; Þorláksmessu á vetri - 23. desember og Þorláksmessu á sumri - 20. júlí (Skálholtshátíð). Jóhannes Páll II. páfi staðfesti 14. janúar 1985 heilagan Þorlák sem verndardýrðling Íslands.

Athugasemdir

[Sigrún Jónsdóttir, 22.12.2008 kl. 23:35]

Takk fyrir þennan fróðleik.  Nú mun ég athuga hvort Súgfirðingar, sem halda venjulega Sæluhelgi í kringum 20 júlí...muni ekki ljá því máls að skapa skötuveisluhefð í tilefni af sumar messu Þorláks

Gleðileg Jól Baldur Gautur og takk fyrir góð kynni á blogginu í vetur

[, 23.12.2008 kl. 07:12]

Ja hérna. Ekki vissi ég að hann hefði þjónað á Síðunni og í Álftaveri. Gaman að svona sögugrúski. Eigðu góða Þorláksmessu