Nekt - eftir kúnstarinnar reglum

Fyrir fjórum árum sat ég námskeið um list endurreisnarinnar við Stokkhólmsháskóla. Þetta var sérlega skemmtilegt og fróðlegt námskeið sem hafði fjöldann allan af broslegum nálgunum að listinni, fegurðarmati þess tíma sem var til umfjöllunar og síðan en ekki síst sýn og kröfu kirkjunnar sem eins helsta styrkveitanda og vinnuveitanda i listabransanum um frómheit (þegar það átti við). Spurningin um nekt og fegurð frjálslega vaxinna kvenna, nefstórra harðsoðinna manna eða fjarska metrósexuella einstaklinga, þar sem kyngreining myndefnisins var med eindæmum erfið. 

 

- Peter Paul Rubens (ca 1639) "Þrjár hefðardömur"

Skemmtileg umræða um kynfæri karla og kvenna var meginþema eins fyrirlestrarins - eða réttara sagt aðfara frómra einstaklinga í að mála yfir, hylja og eða hreint og beint skrapa burt kynfæri listasögunnar í endurreisnarlistinni. Greinilega sáu ekki allir listina og hið fagurfræðilega, heldur var hugur þeirra heltekinn af saurugum þönkum og því varð að hylja.  Þegar Michaelangelo hafði málað stærsta hluta þaks og gaflveggs Sixtínsku kapellunnar í Páfagarði, fannst mörgum nektin vera yfirdrifin, svo hann fékk víða skella fáránlegum dulum hér - og aðallega þar. Enginn sagði neitt um yfirmáta vöðvastæltu konurnar sem höfðu brjóstkassa eins og menn á sterum og framhandleggi á stærð við lærisvöðva á stæltum karlmanni, eða voru hárlausar með öllu "þarna niðri", nei öllum var sama um það. 

 

Michaelangelo Buenorotti (1501-1504) "Davíð"

Fyrirlesarinn, gestaprófessor frá meginlandi Evrópu, benti okkur á margt áhugavert annað sem birtist við listsköpun endurreisnarinnar. Hún gaf dæmi t.d. um hina frægu styttu Michaelangelos Davíð (sem stendur á Ráðhústorginu framan við Palazzo Vecchio) í Flórens. Davíð þar sem hann stendur stoltur eftir að hafa slöngvað risann Goliat er, eins og hún sagði ekki umskorinn. Vissulega var Davíð ein aðalhetja Gyðinga og Gyðingur í "húð" og hár; en ekki forhúð.  Hann var umskorinn. Í því meðal annars lá sáttmáli Guðs og Ísraelsþjóðar Gamla testamentisins, að öll sveinbörn skyldu umskerast á áttunda degi.  Á styttu Michaelangelos er Davíð ekki umskorinn.  Var þetta fúsk hjá Michaelangelo eða með ráðum gert? Hver voru fegurðarídeölin? Það sem er ennþá fyndnara er: Að á þakmálverki Michaelangelos er Adam ( í sköpunarmyndinni í þaki Sixtínsku kapellunnar) með nafla.  Og þá getur maður spurt sig:  Hvers vegna í ósköpunum er hann með nafla?

Michaelangelo Buenorotti (ca 1509) "Sköpun Adams"

Athugasemdir

[, 15.2.2009 kl. 21:46]

Já einmitt  Hafði aldrei pælt í þessu  En mín kenning er sú að Michelangelo hafi einfaldlega aldrei séð umskorinn sprella og því ekkert vitað hvernig hann ætti að tjá slíkt

[Ransu, 16.2.2009 kl. 10:39]

Michelangelo stúderaði anatómíu á líkum og hefði auðveldlega getað komist að því hvernig umskorið typpi væri útlítandi.  Hins vegar byggir listamaðurinn verk sín á fagurfræði sem miðast við svæði og tíma.

Umskorið typpi hefði sennilega vakið óhug hjá endurreisnarítölum, eða allavega furðu miðað við þann fegurðarstaðal sem var í gangi og Davíðssyttan upphóf umfram flest annað.

Hvað varðar naflann á Adam að þá kynni hið sama vera uppi á teningnum, að nafaleysi virkaði sem einhverskonar gróteska og röklegar staðreyndir því hunsaðar fyrir fegurðina.  Sem dæmi að þá eru englar í endurreisnarmálverkum alltaf með nafla, en varla fæðast þeir eins og maðurinn.

Listin er blessunarlega laus við röklegar staðreyndir. fagurfræðileg upplifun er sett í forgang.

[Ransu, 16.2.2009 kl. 10:44]

PS

Svo má auðvitað bæta við þetta að sköpun Adams og Evu og tilvist engla eru auðvitað ekki röklegar staðreyndir og því möguleikar í túlkunum ansi miklir.

[Baldur Gautur Baldursson, 16.2.2009 kl. 14:01]

Og því má bæta við að Gyðingar náðu ekki hátt upp í vinsældarskala endurreisnarfólksins heldur!