Alla själars dag 2010

Betraktelse för allhelgonahelgen 2010 i Flemingsbergs kyrka, kl. 18:00.

Joh. 6:37-40

 

På resa utomlands för några år sedan blev jag sugen att gå in på en gammal gravplats. Kyrkan som stått där tidigare mitt på dåvarande kyrkogården var för länge sedan borta. Endast grunden till henne fanns kvar, trots att på många ställen gräs och växtligheter av olika slag hade hunnit lägga så som en grön matta över det mesta av kyrkans återstående ruiner. På väg in mot denna forna gravplatsen gick jag under en gammal portbåge. På vägen in såg jag där orden ”memento mori” var inhuggna i stenbågen, som vi han översätta till ”glöm inte att alla ska en dag dö”. När jag sedan efter att ha gått lite om kyrkogården och vände tillbaka till porten, upptäckte jag att på portens baksida fanns en annan inskription. Lika vackert inhuggna i stenen stod orden ”memento vivere” eller glöm inte att leva. Orden riktade sig till dem som vände från sina kära och näras gravar, till dem alla som skulle tillbaka till livet. Kanske ensamma, fyllda av tomhetskänsla, saknad och sorg. De latinska orden riktas till de hopplösa, uppgivna, missmodiga – ensamma: att inte ge upp. Livet finns där ute. Livet som är värt att leva. Inte bara de utan leva livet levande. Göra det bästa av det, trots det tomrum som skapats, försvunnen trygghet och vänskap. Orden var som många förnuftiga människors samlade vishet. Vi är inte de första och enda att uppleva detta närmast outhärdliga. Någon har upplevt det före mig och den människan finns därute. Men sorgen och saknaden är alltid personlig. Men därute finns någon som vill lyssna, dela sorgen och finnas.

Orden, från kyrkogårdsportens frånsida ”memento vivere” – har sedan jag såg dem – funnits i mitt hjärta när jag har gått från en älskad släktings grav, när jag tittat på min fotspår och undrat om dessa inte var ovanligt djupa. När axlarna har sjunkit, dropparna runnit från min näsa... Då har jag försökt att tänka: något finns därute som är värt att jag lever för det och en glöd av hopp kvicknar till liv i mitt hjärta, ett hjärta som kändes brustet. När åren gått och sorgen blir till saknad – känner jag ibland hur fogarna i mitt hjärta utgör mitt hjärtas starkaste delar.

En påminnelse om vår dödlighet lämnas oss idag, men också om vårt eget liv. Orden från Johannesevangeliet där Jesus säger: Ingen ska gå förlorad av dem som Fadern ger mig. Och de som Fadern gett mig ska alla uppstå på den yttersta dagen till ett evigt liv. I förtröstan på Jesu Kristi ord kan vi vila trygga om att våra nära och kära som gått före oss, finns i Guds älskande famn.

Och livet livet, det väntar på oss andra därute.

"Messíanismi"

Nýtt hugtak, sem tengt hefur verið stefnu Baracks Obama Bandaríkjaforseta hefur skotið upp kollinum. Þetta hugtak hefur verið tengt stefnu forsetans að Bandaríkin séu í sjálfgefnu hlutverki sem alheimsfrelsari mót órétti, kúgun, ófrið og misskiptingu. Það sem gleymist oft er að Bandaríkin hafa verið með alheimsafskiptum sínum (í krafti stærðar og styrks síns) upphaf alls þessa síðan nýlenduveldin glötuðu valdastöðu sinni á tíma Heimstyrjaldanna eitt og tvö.

Þessi svokallaði "messíanismi" skírskotar til guðfræðilegra hugtaka um "frelsarann". Þann sem koma skal til að frelsa, leysa þjóðirnar undar oki óréttis og misskiptingar, lagleysu og mannréttindabrota. Nú hefur Barack Obama verið úthlutað Friðarverðlaunum Nóbels. Það eru þau verðlaun sem Norðmenn fá að afhenda (örlæti af hendi Svía) og núna í fyrsta skipti er aðila sýndur þessi heiður, sem ekki hefur "gert neitt" heldur aðeins fyrir nýframsetta stefnu eða viljaákvörðun.  Þetta er fáheyrt.  Hversu margir hafa ekki leitt till lykta friðarsamninga sem hafa haldið, hversu margir hafa ekki barist allt sitt líf fyrir rétti sínum og annarra?   Hversu margir hafa ekki látið lífið fyrir rétt eða til bjargar öðrum?  Nú fær bjartasta "barnastjarnan" lífsferilsverðlaun þegar á fyrsta starfsári. Hverju sætir?   Nægir að skrifa fínar ræður og forma fallega stefnu?   Þarf ekki að sýna árangur?

Good luck to you Mr President!

Helför og hugsanafrelsi

Oft er tönglast á því hversu víðsýn við erum á Vesturlöndum, að dómskerfið okkar sé gott og réttlátt og að frelsið sé varðveitt í stjórnarskrám og lagatextum. En er þetta virkilega svo. Ég var í Tyrklandi núna á dögunum. Umræðan um aðild Tyrklands að ESB er hávær þar og vilja margir með, svona til að hleypa Tyrklandi inn í Evrópu. Ottómanska ríkið náði næstum því að taka Vínarborg fyrir þremur öldum, en urðu frá að hverfa.  Núna vilja þeir komast lengra inn í Evrópu - með klókindum í stað vopnavalds. Ef Tyrkjum yrði hleypt með í ESB yrðu þeir annað fjölmennasta land bandalagsins og eftir um 10 ár líklega það stærsta. 

En það er þetta með Tyrkina. Enginn vill hafa þá með af því að þeir eru sagðir brjóta á mannréttindum fólks, stýra hugsunum og bæla niður ný þjóðfélagsöfl. Stjórnmálaflokkar sem eru með aðra stefnu en var mörkuð 1923 þegar Kemal Atatürk stofnaði lýðveldið og sekúlariseraði (hafnaði þátttöku trúarhreyfinga í stjórnmálum) samfélagið er hafnað, þeir bannaðir því þeir stríði gegn meginhugmyndafræði þeirra sem liggur að baki hins nútíma Tyrklands.

Það er bannað að tala illa um Kemal Atatürk, það sem hann gerði og sagði og liggur þar við fangelsissvipting.  Tyrkir hafa löngum sömuleiðis hafnað að nokkurt þjóðarmorð hafi átt sér stað í 1915 á Armenum. Það eru svona hlutir sem ég vil draga fram í ljósið. Nú þegar fólk á vesturlöndum er á sama hátt beitt órétti fyrir hugsanir sínar.

Prentfrelsi og hugsanafrelsi er ekki til á Vesturlöndum, ekki frekar en í Kína, Tyrklandi, Spáni eða í Bandaríkjunum. Í Þýskalandi er bannað að vera nasisti og víða er sömuleiðis bannað að eiga eða bera fána nasista. Við vitum öll hvaða hörmungum sú stefna er kölluð er nasismi olli á stríðsárunum á fyrri hluta síðustu aldar.  Því má aldrei gleyma eða reyna að hjúpa í umbúðir sögufölsunar.  Nasistar beittu ritskoðunum, þeir bönnuðu vissa skoðanir og stjórnmálaöfl. Þeir sögðu fólki hvernig það ætti að hugsa. Erum við nokkuð betri þegar við í dag bönnum og til og með refsum fólki fyrir hugsanir sínar.  Að hafna að helförin, þar sem milljónir Gyðinga, Sígauna, Tatara og annarra kynþátta og þjóðarbrota voru myrtar, segir meira um lélega söguþekkingu og gáfnafar en að þessi manneskja sé hættuleg.  Svo lengi við gleymum ekki ódæðisverkum fyrri tíma munum við ekki endurtaka slíkar hörmungar. Réttlátt samfélag, þar sem jöfnuður, víðsýni, þekking og almennt hátt menntunarstig prýðir samfélagið, minnkar áhættan á því að fólk komi fram með skrýtnar hugmyndir sem afhjúpa grunnhyggni þeirra og vankunnáttu.

Bönnum ekki hugsanir. Bönnum ekki fólki að hugsa, menntum það heldur. 

Árásarmaðurinn sagður afneita helförinni