Verdun-sur-Meuse 1916

 Verdun-sur-Meuse  1916

Árið 1916 börðust Frakkar og Bretar mót sterku liði Þjóðverja við litla bæinn Verdun-sur-Meuse. Þessar þjóðir börðumst af öllu afli og engu var til sparað til að framgangur þjóðanna yrði sem bestur; sóknarstríð Þjóðverja gegn varnarstríði Frakka og Breta. Í þessari orrustu sem stóð frá 21. febrúar til 18. desember létust (að talið er) yfir 300 000 hermenn. Afrakstur þessarar viðbjóðslegu var enginn. Þegar uppi var staðið hafði ekki einn metir unnist. 300 000 menn höfðu látist og um 500 000 voru særðir (margir örkumlaðir). Sálarmein þeirra sem lifðu og sorg aðstandenda er ólýsanleg.

Ekkert vannst!

Í dag er barist hér og þar um allan heiminn. Skæruhernaður er daglegt brauð í öllum heimsálfum nema á Suðurskautslandinu. Eyjaálfa fékk að kenna á sprengingum fyrir nokkrum árum, barist er enn um yfirráð og fyrir mannréttindum á Kaldóníu. Asía líður á mörgum stöðum. Opin sár hefur hún í Kambódíu, Laos, Norður-Kóreu, Sri-Lanka, Indlandi/Pakistan, Tíbet, Afganistan, Georgíu, Írak, Armeníu... og Asíuhluta Rússlands. Suður-Ameríka er ekki laus við þessi illalyktandi kýli mannvonsku og baráttu fíkniefnabaróna og erindreka dauðans. Fátæktin er voðalega í mörgum ríkjum þessarar álfu og lítur maður norður á bóginn flýr fólk enn yfir landamærin til Bandaríkjanna frá Mexíkó og frá ríkjum Vestur-Indía. Flótti frá fátækt, þvingunum, óöryggi og martraða á vökutíma. Bandaríkin eru sjálf í óbeinum hernaði hér og þar um alla jörðina. Sumstaðar er vopnum beitt, annars staðar er dollurum beitt með sömu niðurstöðu. Afríka, já - Afríka. Þangað þarf ekki að senda herlið.  AIDS og malaría fellir hundruð á hverjum degi. Hungur og sjúkdómar aðrir drepa hina. Þeir fáu sem rekist hafa á peningasendingar frá ríkum þjóðum heimsins, sækjast eftir völdum með vopnavaldi og upphefja mismunum og ójöfnuð meðal sinna. Arabalöndin eru sér sjálf sundurþykk. Shítar og súnnítar skilja ekki hvora aðra en sameinast í hatrinu mót Gyðingum og Ísrael. Evrópa stendur víða bak við hrærigrautinn í nálægum löndum, þykist vera hjálpa en dauðskammast sín fyrir undangengnar aldir, nýlenduvæðingu og viðskilnaðinn við þessar þjáðu þjóðir sínar, sem nú vilja bara vera taldar til þjóðanna og vera virtar fyrir það sem ekki tókst að eyðileggja eða breyta til óþekkju.  Evrópa vonar að allir séu búnir að gleyma og segir bara: "Evrópubandalagið er lausn alls vanda: eigum við ekki bara horfa fram á við".  Svo einfalt er þetta bara ekki allt.  Og ekki hafa allir gleymt.  Enn eru börn og barnabörn hermannanna sem stríddu og örkumluðust eða dóu við Verdun að minnast þessa viðbjóðslega fórnakastar - já fórnarkastar hvers?  Ég veit það ekki. Hreinlega veit það ekki.

 

Tilgangslaus morð, ótti, rótleysi, hatur, ofstopi, þjáningar og árásir. Heimurinn horfir á sem hann væri að horfa á hanaslag eða hundaat. Allir bíða átekta og engir vilja fá blóðið á sig sem spýtist í allar áttir og yrjast á alla sem standa of nærri. Þetta er harmleikur margra þjóða. Margar þjóðir eiga hlut að máli, en forðast alla ábyrgð. Allir bíða átekta og vilja ekki blanda sér of djúpt í ágreiningsmálin því það gæti sannarlega velt við steinum sem ekki má velta. Þjóðir heims eru sannarlega ekki tilbúnar að setja sig í siðferðisumræðu nútímans - ekkert frekar en þær sýndu snilli sína fyrr á tímum í þeim málum.  Sá sem stendur hjá og horfir á, hefur krafta og afl að skilja deilendur - en gerir það ekki: Er sannarlega þáttakandi og ábyrgur.  Þannig er það, þannig hefur það alltaf verið - þegar það hefur passað þessum þjóðum. Það passaði sameinuðu þjóðunum SÞ að fara inn á Balkanskagann. Það hentar ekki þjóðum heims að bregðast við Ísrael/Palestínu deilunum.

Þetta er svo ljótt, svo ljótt. Hversu lengi á fólk að líða?  "Hversu lengi, ó Guð" (eins og sálmaskáldið í Davíðsálmunum segir svo oft)

12 úr sömu fjölskyldu létust

Loksins fór að snjóa

Datt í hug að senda litla myndkveðju frá Stokkhólmi!  Hér fór greinilega að snjóa lítið eitt í nótt. Í gærkvöldi hafði frostið komist í góðar -13°C og veðrið var yndislegt. Síðan þegar ég vaknaði núna í morgun (takk fyrir það) hafði skaparinn skreytt drungalegan hversdaginn með fallegum snjó og frostmyndunum öðrum. Þetta var svo fallegt að ég smellti mynd af herlegheitunum.

Núna er logn, skýjað og -9°C.  Súper!  En ég þarf að halda mig heima yfir bókunum mínum. Skal skila af mér jóla-/nýársheimaprófi á morgun og á föstudag, svo heima sit ég í dag.  Kannski stekk út og geriengla á Lappkärrinu eða eitthvað rétt fyrir ljósaskiptin.  :)

... og allir munu skilja!

Já allir munu skilja af hverju hjónabandið gekk ekki lengur. Ósamstaða, ólík lífssýn, áherslubreytingar á seinni stigum og svo þroskaðist annað bara meira en hitt og þá varð eftir ágreiningur sem ekki var hægt að leysa vegna þroskamuns. Barnatrúin hélt ekki undir álagi meðan hinn aðilinn hafði gengið fram í fróðleiksfýsn og þekkingaraukningu.

Allir munu skilja....    Björn ætti að sjá að ljóst er að það þjónar engum hagsmunum að halda dauðahaldi í ráðherrastólanna. Þeir eru einskis virði. Enginn virðir stjórnmálamenn á Íslandi lengur; það hvorki trúverðugt né heldur virðingarvert að vera ráðherra lengur.

ESB aðeins átylla fyrir stjórnarslitum?

Júdea... hvað er að gerast?

"Mikið mannfall hefur verið á óbreyttum borgurum Palestínumanna undanfarna daga en að minnsta kosti 442 hafi látið lífið, þar á meðal 75 börn, samkvæmt læknum á Gaza-svæðinu sem AFP-fréttastofan ræddi við."

Líklega best að spyrja fjölskyldur og vini þessa fólks hvað því finnist um stjórnarstefnu sinna manna. En hér deila ekki bara tvær þjóðir - ekki um land eða trú!  Hér er það heiftin sem er eldsneytið í baráttunni. Hér eru ekki friðelskandi Gyðingar eða Arabar sem berjast. Þetta fólk er í sjálfsvörn.  En fyrir hverjum?

Þetta er eins og spila "RISK" spilið.  Peðum er kastað til og frá á heimskortinu og það sem er sorglegast er að fólki sem á enga aðra möguleika er blandað inn í baráttu stórvelda og sjúkra huga fáeinna manneskja sem stýra sínum peðum í valdasýki og hatri.

Maður spyr sig bara hvar vandamálið hófst í rauninni. Voru þessir vondu gerendur í stríði fátækra þjóða klæddir asnalega eða flengdir fyrir framan alla í æsku?  Var híað á þá eða hæðst að þeim?   Eitthvað hefur jú farið úrskeiðis við uppeldið.  Ljótt að heyra! 

Hugsum til þess fólks sem að ósekju missir barn í kvöld, einhvern nákominn, í fyrramálið eða í dag meðan við horfum á einhverja heilalausa ameríska bíómynd.   Já - minnumst þessa fólks! 

Harðar árásir á Vesturbakkanum

Markaður trúverðugleikans

Því miður eru orð bankamanna verðlaus á markaði trúverðugleikans. Auðvitað skal fara fram óháð rannsókn á ÖLLUM færslum tengdum stjórnendum og starfsmönnum bankanna núna síðustu árin. Þjóðin sættir sig ekki við minna. Þjóðin sem skipað hefur verið að greiða spilaskuldir efnamanna á rétt á réttlæti. Og að réttlætið gangi yfir alla, alla sem einn.

Engar ólögmætar færslur

Meðvirkni af verstu tegund

Ég hef fylgst með fréttum af bardögum, fólskulegum árásum, hryðjuverkum og viðbjóði í þessu stríðshrjáðasta landi heima, Landinu Helga.  Hver ber ábyrgð er ekki áhugaverð spurning lengur. Sagnfræðingar framtíðarinnar munu fá að skilgreina ástandið; orsakir og afleiðingar.  En núna er greinilega allt farið enn eina ferðina úr böndunum.

Vesturlönd og grannlöndin hafa verið meðvirk of lengi.  Þau er þau lönd sem bera ábyrgð á að allt er farið til fjandans í Landinu Helga.

Mín tillaga (þið megið senda mig sem sérlegan sáttasemjara): Settur verður punktur við það sem gerst hefur hingað til. Allt verður sett til hliðar. Ísrael og Palestínu verður ekki skipt upp. Þjóðarbrotin munu ALDREI fá sitthvort landið.  Það er einfaldlega ekki nægilega stórt og gjöfult til að 2 ríki nái að framfleyta sér án styrkja annarra landa. Meðan styrkir koma frá öðrum löndum og bandalögum verður aldrei friður.  Þetta verður eitt land þar sem tvítyngi verður bundið lögum, menningin verði í fjölbreytninni falin og út á við sem inn á við munu þjóðirnar 2 deila öllu.  Þetta verði afarkostir alþjóðasamfélagsins.

Báðir ábyrgir

Þannig sköpuðu 10 tonn av umsteyptum fallbyssukopar frá 17. öld umgjörð fyrir helgihald nokkurra Íslendinga sem fögnuðu jólum í miðborg Stokkhólms

Svíar halda jól eins og flestar aðrar þær þjóðir sem byggja á hinum kristna grunni eftir hinni lútersku hefð. Aðfangadagur jóla er sá dagur sem fengið hefur mesta helgi í hugum landsmanna og sjálfa "julafton" er fyrirbæri sem á bræður meðal annarra hátíðisdaga dagatalsins.  Sjálfur jóladagur er bara hvíldardagur. Dagar sem fengið hafa viðskeytið "-afton" eru margir hverjir búnir að draga úr helgi þeirra daga sem koma í kjölfarið.  Hér má nefna julafton, påskafton, pingstafton, allhelgonaafton og midsommarafton - síðasti dagurinn er þó ekki kristin hátíð.  Dagarnir sem eru svo eiginlegir stórhelgidagar hafa horfið í þynnku og/eða svefn.  Aðfangadagarnir hafa sem sagt tekið til sín hið spennandi element, dýrðina sjálfa með þeim afleiðingum að fólk er svolítið "týnt" í hvaða dagur sé hinn eiginlegi hátíðisdagur og þar með hefur sjálfa hátíðin farið á flakk.

Á Íslandi höldum við í hina júdísku/gyðinglegu hefð að dagaskipti eru kl. 18:00 og því rétt að hefja hátíðina með "aftansöng".  Í minni fjölskyldu óskum við ekki gleðilegra jóla fyrr en hátíðin er gengin í garð með klukkanhljómi frá Reykjavíkurdómkirkju kl. 18:00. Þetta er nokkuð skírt. Hér í Svíþjóð hefur allur aðfangadagur fengið þessa helgi og þegar fólk vaknar tekur það að óska gleðilegra jóla. Þreytan gerir vart við sig og þegar loks sjálfum jóladegi er náð, hefur fólkið vaknað af jóla"ölvuninni" og fer að skoða auglýsingar hvort ekki sé rétt að fara niður í bæ að skima eftir jólaútsölunum "jul- REA".

Helgin hverfur því eftir aðfangadag jóla og það eina sem er eftir eru ljósaskreytingar og svo aðventuljósin sem mörg hver hverfa ekki út gluggunum fyrr en í lok febrúar.

Jólin mín voru hápunktur mjög annasams desembermánaðar. Samtímis sem ég hef verið í meistaranáminu í Uppsölum og síðan hobbýnáminu mínu í Falun, hef ég verið að vinna í kirkjunni hér í mið Stokkhólmi. Við eru vel búin í kirkjunni. Burtséð frá því að við eigum eitt besta tónlistarhús í borginni (hljómburður ku vera með þeim besta sem fæst) höfum við frábæran Kammarkór; S:t Jacobskirkjunnar Kammarkór og stórbrotið orgel á kirkjan (að stofni til frá 1770). Þetta gefur okkur kost á að veita aðgang að aðventu- og jólatónlist á heimsmælikvarða. Þannig hefur þetta verið í desember. Ég er búinn núna að vinna á 16 jólakonsertum, sjá um 3 messur í mánuðinum og vera í hlutverki sálusorgara "in loci" á dagtíma 3 daga í viku, 4 tíma í senn.

Ég var þreyttur á aðfangadagsmorgun þegar ég þrammaði niður í strætóbiðskýlið og beið eftir strætó nr 40. Ég átti að byrja að vinna kl. 11:00 en ég gat ekki sofið. Vaknaði hálf sjö!  Ég hugsaði að það væri alveg eins gott að opna bara kirkjuna og sýsla með hluti þar en að sitja heima. Svo ég var kominn tímalega og gat opnað kirkjuna rétt fyrir klukkan átta.  Þá var fólk á stangli í bænum. Eftir að ég hafði kveikt á ljósunum inni í kirkjunni og sett út lifandi ljós fór fólk að velta inn. Ljósberi og ljósborð sem við höfum fyrir lítil kerti var fullur klukkan 10:00.  Hvor um sig tekur 30-50 kerti.  Fólk sat lengur í kirkjunni en venjulega og margir komu og borðuðu kex og fengu kaffi hjá mér í suðvesturhorninu í kirkjunni.

Klukkan eitt kom eistneski presturinn Ingo Tiit Jagu í kirkjuna og tókum við sitthvorn bollann og spjölluðum lítillega.  Klukkutíma síðar var kirkjan full af fólki. Eistarnir greinilega fjölmenntu til jólaguðsþjónustu sinnar og þegar mest var var um 750 manns í kirkjunni. Þetta var hátíðleg stund og allir sungu svo að þakið ætlaði af kirkjunni  :)    Þremur tímum síðar kemur svo næsti hópur fólks og í þetta sinn er það góður kunningi, Nick Howe prestur anglíkönsku kirkjunnar í Stokkhólmi. Það var komið að guðsþjónustu enskumælandi í Stokkhólmi.  Guðsþjónustan var skemmtileg. Það var sungið næstum því eins og ef þátturinn "óskalög sjúklinga" væru í beinni.  Organistinn spilaði þá sálma sem fólkið bað um og aftur breiddust ljúfir tónar út á Jakobstorgið og nærliggjandi götur, en kirkjan var galopin í norður, vestur og suður. Forvitið fólk kom inn og þegar mest var vorum við um 250 í kirkjunni. Þetta var ljúf og góð stund.  Klukkan stundarfjórðung í sex var þjónustan búin. 

Það var ánægjulegt að hitta nokkra Íslendinga í Jakobskirkjunni þarna á aðfangadagskvöld.  Klukkan var rétt fyrir sex og ég heyrði af röddum þeirra að þetta væru landar mínir. Ég spjallaði stutt við þau og síðan eftir stutt spjall héldu þau áleiðis til hótelsins síns þar sem þau ætluðu að borða jólamatinn. Jólaboð nokkurra Íslendinga var svo í fullum gangi nokkrum götum frá kirkjunni og veisla var í danska sendiráðinu hinum megin við torgið. Dúnalogn í borginni, ekki hreyfið hárstrá, hitastig við -1°C og fallegur himinn.  Þetta var eins og ég hef alltaf ímyndað mé fyrstu jólin í Betlehem. Einstaka bíl heyrði ég í úti við Gústaf Adolfstorg en stillan var næstum því yfirþyrmandi. Jólin voru að ganga í garð.

Ég kvaddi Íslendinganna. Þau gengu út á Jakobstorgið og ég inn í kirkjuna. Hún var að tæmast af fólki. Ég gekk yfir að "ljós og hljóðborðinu" og ýtti á takka sem stóð á "Klocka I".  Eftir um 40 sekúndur kviknaði grænt ljós til vitnis um að turnlúgurnar höfðu allar opnast og í sömu mund tók stórklukkan að kasta hljómi sínum yfir mið-Stokkhólm, rétt eins og hún hefur gert hver jól í næstum þrjúhundruð ár. Englarnir höfðu sagt á Betlehemsvöllum við hirðingjana sem vöktuðu sitt fé: "Dýrð, dýrð, dýrð sé Guði í upphæðum....".    Eftir um hálfa mínútu lýstu allir hnappar í borðinu og klukkurnar hringdu; allar fjórar klukkurnar og kölluðu út í náttmyrkrið "Dýrð, dýrð, dýrð...." með sínum ýmist þungu og rámu - eða hvellu og háu köllum:  "Dýrð"    Þannig sköpuðu 10 tonn af umsteyptum fallbyssukopar frá 17. öld umgjörð fyrir helgihald nokkurra Íslendinga sem fögnuðu jólum í miðborg Stokkhólms.

Eftir að kirkjan var tóm og ljósin slökkt. Kvaddi ég kirkjuna, bauð henni góða nótt, læsti og hélt heim á leið.  Fáir voru á ferli í neðanjarðarlestinni. Þegar komið var á leiðarenda, mundi ég að auðvitað var "stórhátíðartímatafla" hjá strætó. Ég labbaði því í yndislegu veðrinu í 12 mínútur, heim á leið. 

Þegar heim var komið tók ég fram hangikjötið góða sem mamma og pabbi höfðu sent mér. Kartöflurnar voru þegar soðnar og tilbúnar.  Ég lagaði uppstúf og setti disk fyrir mig og glas á borðið og bestikk. Mér leið svo vel, þótt ég væri ósköp þreyttur. Ég tek upp nokkra pakka frá fjölskyldu og vinum.  Hringi til pabba og mömmu, barnanna minna í Reykjavík, Mikka og fæ síðan helling af sms-skeytum. Mér leið eins og ég væri umvafinn vinum og fjölskyldu þótt einn væri. Gaf síðan fiskunum mínum mat og settist og borðaði.  Eftir mat kveikti ég á kertum í litlu rauðu kertaskálinni sem ég fékk í jólagjöf frá Magdalenu og Nikulási fyrir 4 árum og setti við myndina af þeim.

Hvílíkt yndislegt kvöld. 

Mitt er ekki að biðja um meira en ég hef. Mitt er að þakka fyrir það sem ég hef. Takk allir! 

Gott og gleðiríkt nýtt ár 2009.

Óska gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári MMIX

Gleðilega jólahátíð allir bloggvinir og aðrir lesendur bloggsins míns! 

Heill og hamingja fylgi ykkur á ári komanda 2009.  

Í Guðs friði!  Baldur i Stokkhólmi

Gaudete, gaudete - puer natus est pro nobis in Bethlehem!

  (Leirstytta eftir Lenu Lervik, Mor med barn, 2001)

Sænsk/finnst miðaldatónlist. Lag og texti sóttur til Piae Cantiones, 1582. Þriðji sunnudagur í jólaföstu fékk gleðiyfirbragð snemma á miðöldum. Í raun var hér um skekkju að ræða enda skyldi 4. sunnudagurinn og sá síðasti alltaf helgaður Maríu Guðsmóður. Síðan festist þessi þekkti miðaldasöngur helgihaldi aðfangadags jóla.  

http://www.youtube.com/watch?v=hvEzTixaqpc 

Textinn er: (vonast að textinn hlaupi ekki allur til)

:,: Gaudete, gaudete! Christus est natus
Ex Maria virgine, gaudete! :,:

Tempus adest gratiae
Hoc quod optabamus,
Carmina laetitiae
Devote reddamus.

:,: Gaudete, gaudete! Christus est natus
Ex Maria virgine, gaudete! :,:

Deus homo factus est
Natura mirante,
Mundus renovatus est
A Christo regnante.

:,: Gaudete, gaudete! Christus est natus
Ex Maria virgine, gaudete! :,:

Ezechielis porta
Clausa pertransitur,
Unde lux est orta
Salus invenitur.

:,: Gaudete, gaudete! Christus est natus
Ex Maria virgine, gaudete! :,:

Ergo nostra cantio,
Psallat iam in lustro;
Benedicat Domino:
Salus Regi nostro.

:,: Gaudete, gaudete! Christus est natus
Ex Maria virgine, gaudete! :,:

Þorláksmessa á vetri - 23. desember

 

Mér þykir vert að minnast þessa dags, Þorláksmessu á vetri. Margir skilja strax af nafninu hvaðan minning þessa dags er dregin, en færri vita af hverju við höldum þennan forna hátíðisdag helgan. Á þessum degi er minnst dánardægurs Þorláks biskups, verndardýrðlings Íslands. Á myndinni hér að ofan er Þorlákur sýndur lengst til hægri. Hinir eru heilagur Guðmundur góði Arason (fjærst til vinstri) og næst Þorláki (í miðið) stendur heilagur Jón Ögmundsson (Þjms. 4380).  Myndin er ef svokölluðu „Hólaklæði“ sem var altarisklæði eða svokallað antipendium og huldi vanalega framhlið altaris.Þorlákur helgi Þórhallsson var fæddur á Hlíðarenda í Fljótshlíð 1133, látinn í Skálholti 23. desember 1193. Hann var biskup í Skálholti frá árinu 1178. Hann lærði fyrst í Odda hjá Eyjólfi Sæmundarsyni fróða en fór síðan utan og lærði í við þekkt menntasetur í París og Lincoln á Englandi á árunum 1153–1159. Eftir utanförina var hann fyrst prestur í benediktínanunnuklaustrinu Kirkjubæ á Síðu eða allt uns hann varð príor 1168 og síðar ábóti í nýstofnuðu ágústínusarmunkaklaustri í Þykkvabæ í Álftaveri. Hann var kjörinn biskup á Alþingi 1174 en hann var ekki vígður til biskups í Niðarósi fyrr en 2. júlí 1178, af Eysteini Erlendssyni erkibiskupi (sennilega i Kapítulakapellunni sem fyrst var byggð við það sem í framtíðinni varð Niðarósdómkirkja). Hann átti löngum í harðvígum deilum við veraldlega höfðingja um forræði kirkjunnar yfir eignum kirkna í landinu og síðan í siðferðismálum landans.

Hann var tekinn í dýrðlinga tölu á Íslandi og áheit á hann leyfð árið 1198. Bein hans voru tekin upp 20. júlí það sama ár. Hann á tvo messudaga á ári; Þorláksmessu á vetri - 23. desember og Þorláksmessu á sumri - 20. júlí (Skálholtshátíð). Jóhannes Páll II. páfi staðfesti 14. janúar 1985 heilagan Þorlák sem verndardýrðling Íslands.

Tímaskekkja = heiðurslaun listamanna

Niðurskurður í heilbrigðiskerfi, auknar gjaldaálögur og óbeinir skattar og margt fleira sem við finnum fyrir, en við áttum okkur ekki alltaf á. Þessir smáskattar hér og þar, þessi "opinberu gjöld" sem við höfum þegjandi tekið á okkur að greiða.  Nú þegar við, Íslendingar, eigum að greiða reikninginn fyrir leik hinna ríku, spilavítareikninginn er þörf á gagngerri skoðum á ÖLLU fjármagni sem rennur úr í og úr höndum ríkissjóðs.

Ég vil byrja á því að taka fram að röksemdafærsla mín snýst ekki að persónu neins listamanns. En ekki kemst maður hjá því að spyrja sig um fjárhag þessara listamanna og hvaða aðstöðu þetta fólk hefur áður en peningar eru teknir frá fátæka og skuldsattasta fólkinu í landinu, til þess að listamenn geti haft það enn betra. 

Ég á erfitt með að réttlæta greiðslu listamannalauna í ár. Þetta eru kölluð "heiðurslaun"!  Hvaða heiður er að því að taka á móti peningum fátæks fólks sem á hvorki til hnífs eða skeiða og er að missa íbúðirnar sínar, störfin sín og heilbrigði?  Hafa ekki flestir þessara listamanna sem nefndir eru til dæmis fengið Hina íslensku Fálkaorðu?  Er það ekki hæfilegur heiður? 

Flestir þessara listamanna þiggja eftirlaun rétt eins og aðrir Íslendingar. Margir þeirra taka stefgjöld af list sinni, afgreiðslur af sölu bóka og eða listsköpun. Í ofan álag tekur svo þetta fólk greiðslu fyrir ævistarf sitt.  Fékk Sigrún fiskvinnslukona Sigvaldadóttir greiðslu fyrir vel unnin störf á síldarárunum á Siglufirði sem færðu þjóðinni heim stórar fjárhæðir á sínum tíma, eða Þórarinn málmsuðumaður í Álverinu í Straumsvík, sem liggur sjúkur í lungum og illa skaðaður á húð eftir 30 ára starf?  Hvað fær Jóna Friðbjörns fyrir starf sitt í þágu barna og æskulýðs, en hún var kennari í 55 ár, þar af lengi sem leiðbeinandi launast vegna þess að hún bar hag heimabyggðar sinnar fyrir brjósti?  Hvað fær hún?

Listamannalaun eða "heiðurslaun" listamanna er tímaskekkja. Heiðrum fólk með lofi og með því að kaupa list þessara (ef ríkið hefur ekki þegar stutt listamennina með kaupum á listaverkum þeirra) og skrifum um þá í bækur og veitum orðu, en reynum að kunna okkur þegar illa stendur á fyrir ríkinu og sérstaklega fólkinu í landinu.

28 listamenn fá heiðurslaun

Fjórði sunnudagur í aðventu - hugleiðing

 

[Hér kemur stutt hugleiðing. Flutt á fimmtudag við kvöldmessu í Jakobskirkjunni í Stokkhólmi. Búinn að vera vinna öll kvöld og daga svo mér hefur ekki unnist tími til að snúa henni á íslensku. Notaði Gamla testaments lexíu IV. sunnudags i jólaföstu skv. ritaskrá Innocentiusar III.  :) ]  Gjörið svo vel:                                                                                                                                                  

Vår herre Jesus Kristi nåd, Guds kärlek och den heliga Andens delaktighet vare med er alla.                                                                                                                                                                                                                                               

Julen närmar sig.  Det är det välkända ljuset, adventsljuset som nu leder oss mot jubelfesten – den riktiga människans fest – var vi firar att Gud tar sig mänsklig kropp och öde. Att Gud stiger ner och deltar i vårt liv, glädje och vår sorg.   Jag har ofta sett adventsljusen som fyrar langs en skuren och klippig strand, var faror i form av andliga rev kan göra så att vi helt enkelt stöter på dessa när vi har tapat syn på vägvisande ljusen. Många av oss känner till de här farvattnen och vi har ofta seglat långs de här stränderna. Men ändå finns det många som inte har kommit fram till julen – och har dock levad och seglad likaså länge eller längre.  Adventsljuskransen är inte bara vacker och stämningsrik – utan oskså symbolisk. Varje ljus har fått förklaring och namn. Och det gör det enklare för oss att se att med varje ljus kommer vi längre fram mot det eviga ljuset som skiner i mörket. Det första brukar man kalla Spådomsljus, det andra Betlehemsljus, det tredje Herdeljus och det fjärde Änglaljus. Dessa har man tolkat så att i början är det Gamla testamentets spådomar om att i Bethlehem skulle konungarnas konung födas. Det skulle bli herdar som först av alla fick se den nyfödda frälsaren, som ängeln berättade dem om. Men framför allt står ljusen för de fira adventsöndagarna som vi använder till att förebereda oss före julhögtiden. Adventsljusen ger stämning och värme, inte minst i våra hjärtan, och så är det också bara snyggt med adventsljus.  ·Det här ljuset vi upplever nu just före jul, det lyser upp sina närliggande saker och ting, vilka kastar långa skuggor ut mot mörket bakom.  Men det heliga ljuset som kommer på jul i världen har inga skuggor, thy HAN kommer från sin fars härlighet från ovan.  ·Många av oss känner vägen fram till jul.  Det år liksom vi leds av ljuset, adventens ljus, fram till mötet med den nyfödda frälsaren. Gud har givit oss löfte – han leder oss som om vi var blinda, - eller som det står i Jesajas spådomsbok: ”Och de blinda skall jag leda på en väg som de inte känner. På stigar som de inte känner skall jag föra dem. Jag skall göra mörkret framför dem till ljus och det som är ojämt, till jämn mark. Detta er vad jag skall göra, och jag skall ej frångå mitt ord.” · Gud skall inte frångå sitt löfte och han har lovat att att leda oss. Leda oss mot ljuset fram till mötet med den heliga historiska kungafödseln i Bethlehem. Det är för oss som om vi nu seglar långs en klippig strand med farliga rev och sker, men fyrlysen, våra adventsljus visar oss vägen förbi all fara, från att vi går vilsna. Följer vi ljusen kommer vi fram till mälet – thy Gud har givit oss sitt löfte och herrens ord kan vi lita på, sitt löfte och ord frångår han ej.

 

Umhverfismál á míkrómælikvarða

Ég var í gær að bera saman í huganum umferðarmenningu Svíans hér í Stokkhólmi og umferðarómenningu Íslendingsins í Reykjavík. Ég vil taka fram að ég hef ekki oft ekið bíl hér í Stokkhólmi. Ég leigði bíl þegar staðið var í flutningum hér innanborgar og svo ók ég líkbíl fyrir Fonus útfarastofuna hér í Stokkhólmi fyrir tveimur árum. 

 

Í Stokkhólmi búa um það bil 1,2 milljónir og ökutækjaeign er mikil, en ekki nándarmikil og miðað við höfðatölu í Reykjavík. Þetta hefur verið skýrt á þann máta að Íslendingar eru meiri einstaklingshyggjumenn en frændurnir í austri. Ég verð að játa að stundum finnst mér lífsstíll Íslendinga vera svolítið brjálaður. Ég hef átt þess kost að bera saman svolítið lífsverðmætamat þessara þjóða. Ég hef komist að því að líklega er best að tala um hvað sér "heilbrigðara"; líf Íslendingsins eða Svíans.  Nú á ég ekki við mataræði. Ég á við lífsgæðamat, hvað þjóðirnar meta mest. Mér hafa þótt Svíar vera nægjusamari, skipulagðari, tillitsamari, séðari, latari, þolinmóðari og haldnir sterkari réttlætistilfinningu en Íslendingar.  Mér finnst eins og Svíarnir skilji betur heildarmyndina.  Að sé lífið okkar ekki "fair play" gengur samfélagið alls ekki upp. Allt riðlast sundur og allir munu líða ef svo fer.  Íslendingar eru hins vegar miklu duglegri, úthaldsbetri, einstaklingssinnaðri, alveg lausir við skynsama réttlætistilfinningu og þeir eru óðir í umferðinni.

Ég tek þetta með umferðina sérstaklega. Ég hugsaði einu sinni þegar ég gekk í skólann, en þá gekk ég næstum hvern morgun úr Fossvoginum og niður í Menntaskólann við Sund. Ég horfði á mengunarmistrið ofan af Réttarholtshálsinum og hugsaði oft af hverju þetta þyrfti að vera svona.  Esjan stundum fékk að kenna á þessu, svo að vart sást upp upp í hálfar hlíðar hennar fyrir mengunarslæðunni sem hékk sem hálsklútur um hana miðja. Svo gekk ég niður í mengunardalinn og niður í skólann í Sundin. Ég, með hliðsjón að þeim tíma sem ég hefi búið í bæði Stokkhólmi (2004- )og í Kaupmannahöfn (1996-1997) spyr ég mig: Eru Íslendingar virkilega svo grunnhyggnir að halda að þeir muni geta lifað svona lífi; að allir aki á sínum einkabílum til vinnu, skóla, í líkamsræktina, í saumaklúbbinn? 

Ungt fólk, námsmenn hafa ekkert, almennt séð, með bíl að gera, fólk sem fer oftast bara milli a og b í sínum dagserindum hefur ekkert með bíl að gera. Til að mæta þessu má auka notkun á strætisvagnakerfi, öllum til fjárhagslegs ávinnings og náttúrunni til verndar. Þetta virðist vera umhverfismál á míkrómælikvarða, en í raun og sann er þetta stórmál. Talið er að mengun frá nagladekkjanotkun í Stokkhólmi leiði til hundraða ótímabærra dauðsfalla og langveikinda hjá fólki hér í borg.  Hvernig er það þá á Íslandi í samanburðinum? 

Aukin notkun strætisvagna leiðir til bættrar þjónustu Strætó.

Aukin notkun strætó leiðir til bætts fjárhags einstaklinga og heimila. Mánaðakort í strætó kostar minna en bensínið, tryggingarnar, viðhaldið, olíuskiptin og tvenn dekkjaskipti á ári (ásamt fleirum kostnaðarliðum), að ekki sé talað um leiðindin að sitja fastur í umferðarhnút hvern gefinn dag.  :)

Notum almenningssamgöngur, skipuleggjum ferðir okkar betur og spörum peninga og náttúruna.

 

Ég veit ekki, sé ekki, finn ekki

Það kemur mér alltaf meira og meira á óvart hvað stjórnmálamenn á Íslandi vita lítið. Þeir virðast upp til hópa vera meðal þeirra óupplýstustu einstaklinga á Íslandi (og þótt víðar væri leitað). Hvernig stendur á því að þeir geta borið fyrir sig þekkingarleysi og minnisleysi þegar inntir eftir staðreyndum og stöðu veigamestu mála þjóðarinnar?  Þetta skil ég ekki!

Ef hefði ég boðið þjóðinni þjónustu mína, verið í fararbroddi fyrir íslensk stjórnmál og til og með stýrt þjóðarskútunni (og fengið ofurlaun fyrir) hefði ég gert mér far um að vera upplýstur um smáatriði mikilvægra mála.

Svo er ekki með Geir H Haarde. Hann forpokast við gömlu lummuna um minnisleysi og þekkingarbrest.  Þetta nær ekki neinum áttum lengur.

Ekki viss um samskipti

Þytur í laufi

 

Í Fyrstu Mósebók [Genesis] er okkur sagt frá því þegar Guð hafði skapað Paradísargarðinn Eden. Adam og Eva höfðu þegar tekið til við að háma í sig aldin af lífsins tré og skömmuðust sín fyrir athæfið. Þau komust að því um leið að heimurinn hafði nýjar víddir sem þau höfðu ekki þekkt áður og skömmin varð til. Þau höfðu óhlýðnast boði Drottins og gert það sem þau ekki máttu.

Það er til svo skemmtileg lýsing af því þegar Guð nálgast þau þar sem þau fela sig fyrir honum í laufskrúði aldingarðsins. Það segir í textanum að þau hafi heyrt að Guð væri á leiðinni. Þetta fenómen er kallað þeofaní á grísku og útskýrist best með: að á undan Guði fór einskonar gustur eða þytur. Einmitt svona þyt heyrði ég fyrir suðurlandsskjálftann árið 2000.

Mér varð hugsað til þess sem stóð í fréttablöðunum í morgun og sagt var frá í morgunsjónvarpinu, að jarðskjálfti hefði verið um 20 kílómetra austur af Malmö. Rætt var við fjölda fólks sem lýsti óhugnarlegu og framandi hljóði. Hið óþekkta er oft óhugnanlegt. Það setur að okkur beyg og við verðum slegin ótta. 

Það er öllum hollt að vera minntir á fallvalltleika, að öllu er afmörkuð stund eins og segir í Prédikaranum og að ekkert sé nýtt undir sólinni. Allt hefur gerst áður og við sem öll erum fulltrúar núlifandi kynslóðað mannkyns erum einungis hlekkir í langri keðju - okkar er að vera ekki veikasti hlekkurinn, því þá getur keðjan slitnað.

Byggingar skulfu í Málmey

Þriðji sunnudagur í aðventu - hugleiðing

 

 

Texti þriðja sunnudags í jólaföstu þetta árið er sóttur í Lúkasarguðspjall (Lúk. 1:67-80) inniheldur hinn kunna lofsöng Sakaría, föður Jóhannesar skírara. Hann og kona hans Elísabet voru komin nokkuð við aldur og líkur á því að þeim yrði barna auðið höfðu stórum minnkað. Þau höfðu gefið upp alla von um son, en þá gerist það að Elísabet verður barnshafandi. Hún fæðir svo síðar son. Að gyðinglegri hefð átti sonurinn að fá nafn föður síns, en Sakaría minnist fyrirheita þeirra er Drottinn hafði gefið honum og gaf syni sínum nafnið Jóhannes, sem merkir "Guð er náðugur".  Textinn er auðvitað fallegri í sjálfu guðspjallinu og gjöfulli í allri merkingu sinni.

Textinn minnir mig svolítið á lífið eins og það birtist mörgum í dag. Jólafasta er tími undirbúnings.  Við gerum fínt í kringum okkur, við reynum að safna aðföngum til hátíðarinnar og við undirbúum okkur andlega fyrir þessa hátíð sem nálgast með hverjum deginum. Ljósin á aðventustjakanum sem við svo mörg eigum eru tákngervingar þess ljósmagns sem eykst með hverjum deginum sem nær dregur jólum. Við erum eins og skip úti á hafi sem nálgast brennandi vita í fjarska, ljósmagnið eykst og við verðum eftirvæntingarfyllri, glaðari, smá stressaðri og spennan eykst.

Við eigum það líka til að spenna bogann lítið eitt of mikið, við eyðum of miklu, gerum of mikið af öllu, svo sjálfa gjöfin, Jesúbarnið hálf kæfist í jólaumbúðapappírnum. Það er hætta á að við göngum of langt.  Það getur enginn spennt bogann svo lengi án þess að taka vissum afleiðingum þess.  Annað hvort brotnar boginn á endanum eða hann missir fjaðurkraft sinn. 

Það er til lítil gömul dæmisaga um nauðsyn þess að hvíla, nauðsyn þess að slappa af:

Heilagur Antóníus var munkur í fjarlægu landi. Hann að nokkrir aðrir munkar sátu undir klausturmúrunum og létu fara vel um sig, sumir jafnvel dormuðu í sumarhitanum. Riddari koma þar að og sá munkana hvíla sig. Riddarinn spurði hvers vegna þeir slæptust og væru iðjulausir. Antóníus hafði orð fyrir munkunum og bað riddarann að sýna sér hvernig hann skyti af boganum sínum og riddarinn gerði það, tók ör, lagði við bogann og skaut. Antóníus biður hann að gera þetta aftur og riddarinn skýtur annarri ör. Svona gengur þetta aftur og aftur þar til riddarinn sagði: "Ágæti bróðir munkur, ef ég held svona áfram brotnar annað hvort boginn eða ég ég get ekki lengur haldið sama styrk í hendi og armi."  Þá svaraði Antóníus: "Ef við hvílum ekki af og til, göngum við svo hart fram að við munum bresta, rétt eins og boginn þinn".  Og munkurinn gekk til bræðranna og lagðist niður á ný.

Gleymum ekki að huga að okkur sjálfum þegar hátíðaundirbúningurinn stendur sem hæst, kröfurnar eru víða miklar og virðast vera fara með okkur í gröfina.  Hátíðin er okkar vegna, ekki vegna neins annars.  Guð kom í heiminn okkar vegna, vegna þess að við þurftum hans við ekki öfugt.  Guð þarfnast engrar hátíðar, ekki sín vegna. Hátíðin er svo að við náum að skapa okkur ró og til að við getum tekið frá tíma fyrir okkur og trú okkar.  Hátíðin gefur okkur ótöl tækifæra til að sýna okkar innri mann, bæði örðum en ekki síst okkur sjálfum.  Jólin eiga að vera spegill sálar okkar og gefa okkur tækifæri að hitta þann einstakling sem við sjaldnast hittum:  Okkur sjálfa.